Ik heb vorige week aangekondigd om een aantal bevindingen/aanbevelingen – gericht op het terugbrengen van de menselijke maat in beleids- en wetgevingsprocessen – van de commissie Bosman te bespreken.
Ik zal dat doen aan de hand van het open systeem van David Easton.
Bovenstaand plaatje speekt voor zich. In theorie eenvoudig, maar in de praktijk gaat er nogal eens wat mis. Die missers (nrs. 1 t/m 5) sluiten aan op de bevindingen uit het rapport van de Tijdelijke Commissie Uitvoeringsorganisaties.
Ik ga ze de komende weken bespreken.
Ik spreek overigens liever over ‘beleidsafval’. Het proces van Circulair Beleid Maken als uitvoeringsmethode om beleid te maken van buiten naar binnen en van onderop is erop gericht om beleidsafval te voorkomen, vandaar het woordje ‘Circulair’.
Bosman c.s. hadden het over het gegeven dat signalen over problemen niet de juiste mensen bereiken en dat er meer met uitvoeringsorganisaties en burgers moet worden gepraat. Daar gaat nr. 1 over.
Een beleidsproces start altijd met een maatschappelijk vraagstuk, waarvan de politiek vindt dat dit moet worden aangepakt. De kunst is nu om het betreffende vraagstuk in z’n volle omvang in beeld te krijgen en dat kan maar op een manier, nl. door het voor te leggen aan hen die er met gevoel en verstand iets zinnigs over kunnen zeggen: voilà, dat zijn dus de burgers en de uitvoerders.
Het ontbreekt bij overheidsorganisaties aan besef dat wijsheid en waarheid juist buiten hun eigen organisaties zijn te vinden. Als je dat begrijpt, dan verlaat je als beleidsmaker je bureau en als politicus de politieke arena om je oor te luister te leggen bij de mensen die met de poten in de klei staan.
Ik zie in de praktijk dat er weleens pogingen worden ondernomen, maar dan komt men niet verder dan het praten met de bobo’s van overkoepelende organisaties en belangenbehartigers, zoals vakbonden. Maar dan hoor je nog steeds niet de verhalen uit het echte leven. Relevante informatie wordt over het hoofd gezien en verwordt daarmee tot beleidsafval.
Ik ben een keer een opdracht misgelopen. Ik stelde in mijn plan van aanpak voor om een royaal aantal mensen binnen de betreffende samenleving te gaan bevragen. Alhoewel de opdrachtgever daar enthousiast over was gunde hij de opdracht aan een concurrent die ervoor koos om niemand te bevragen, maar een klankbordgroep van een stuk of vijf hoogleraren samen te stellen. Tsja, het is maar waar je voor kiest.
Peter Hovens
Coöperatie SamenWereld