december 4

0 comments

Circulair Beleid Maken is een duurzaam proces

By Peter Hovens

december 4, 2017

beleid, duurzaam, rol overheid, uitvoerbaar

Circulair Beleid Maken is een duurzaam proces dat voorkomt dat er tijd en energie worden verspild en beleidsafval wordt geproduceerd; alle stappen in het proces leveren toegevoegde waarde.

Bij de traditionele vorm van beleid maken zien we een lineair proces. Een proces waarbij de aanwezige kennis van de overheidsorganisatie centraal staat dan wel waarbij kennis wordt ingehuurd. De samenleving mag pas wat vinden als de overheid eerst haar mening heeft geformuleerd. Dat leidt bijna altijd tot meningsverschillen, die niet worden overbrugd. Dat heeft geen toegevoegde waarde en is verspilling van energie.

Onderstaande tekening laat zien waar beleidsafval en verlies van energie zitten. Het gaat om de punten 2, 5, 6, 8 en 10. Die zullen we – wellicht wat zwart-wit – hieronder toelichten.

Het politieke systeem bij Lineair Beleid Maken


1. De samenleving zendt signalen uit. Signalen die iets zeggen over hoe burgers aankijken tegen maatschappelijke vraagstukken, positief of negatief. Mensen uiten zorgen of zijn zelfs bang voor ontwikkelingen. Maar misschien valt het reuze mee. Hoe dan ook, als er aanwijzingen zijn dat er sprake is van een (breed) gedeelde opvatting over de onwenselijkheid van een bestaande situatie in het maatschappelijke domein, dan is het aan de overheid om daar iets mee te doen.

2. Er zijn signalen uit de samenleving die niet door de overheid worden opgemerkt, dan wel onvoldoende serieus worden genomen. Dat is spijtig, want zo worden gevoelde problemen niet aangepakt. Dat leidt tot onvrede. In het gunstigste geval lossen de betreffende problemen zich in de loop der tijd zelf op.

3. Een deel van de signalen wordt wel opgepikt en gaat als input de overheidsorganisatie binnen.

4. In die organisatie worden werkzaamheden verricht om de signalen om te zetten in beleid, er worden wetten geformuleerd en financiële middelen gealloceerd; bovendien vindt er politieke besluitvorming over plaats.

5. Er worden ook activiteiten verricht die van generlei toegevoegde waarde zijn. Dat valt onder de noemer bureaupolitiek.

6. Ook worden er regels en protocollen bedacht die contraproductief werken: onnodige bureaucratisering.

7. De producties 4. en 6. verlaten de organisatie in de vorm van beleid en/of algemeen verbindende regels en/of financiële impulsen. We noemen dat ook wel de output.

8. Een deel van die output bereikt de samenleving niet, zoals subsidiepotjes die niet worden aangesproken.

9. Een ander deel bereikt de samenleving wel en leidt tot maatschappelijke effecten: de outcome.

10. Een deel van de overheidsproductie dat de samenleving bereikt zijn maatregelen waar de samenleving nooit om heeft gevraagd: de opgedrongen output.

11. Een ander deel van de beleidsmaatregelen heeft geleid tot gewenste maatschappelijke resultaten. De samenleving zal daar iets van vinden en daar vervolgens signalen over uitzenden.

En daarmee is de cirkel rond, althans zo lijkt het. Je kunt nauwelijks spreken van een cirkel als je ziet wat er in de punten 2, 5, 6, 8 en 10 mis gaat. Dat komt doordat de start van de beleidscyclus bij de overheid ligt en niet bij de samenleving. De politiek hoort wat het wil horen en de politiek bepaalt de agendering. Over alles wat de overheidsorganisatie verlaat heeft de politiek ook nog het laatste woord.

Het vastgestelde beleid, inclusief regelgeving wordt over de samenleving uitgestort zonder dat iemand zich daar nog verder om bekommert. Er wordt zelden gemonitord en geëvalueerd en al helemaal niet bijgestuurd. Daarmee begint en eindigt het proces bij de overheid: een lineair proces dus. Een proces waarin veel tijd en energie verloren gaat en voor een deel aan de verkeerde dingen wordt besteed.

Dit ligt allemaal anders bij een circulair proces. Hoe? Daar gaan we het in de volgende Blogs over hebben. Natuurlijk beginnen we dan bij de samenleving.

Peter Hovens

About the author

Peter is bestuurskundige en werkt als consultant voor de (semi-)overheid. Peter is gespecialiseerd in het leiden van veranderingsprocessen, waarbij het grondvlak van de samenleving steeds het vertrekpunt is.

{"email":"Email address invalid","url":"Website address invalid","required":"Required field missing"}

You might also like

Ontvang de nieuwe  blogs via e-mail