De massapartij is dood, en daarmee de ideologische strijd, zo kopte NRC twee dagen na de Tweede Kamerverkiezingen. Die kwam bij mij toch wel hard binnen, met name de constatering dat de ideologische strijd ten einde is. Maar eigenlijk wist ik dat natuurlijk wel.
In een samenleving van vervlakking, individualisme en verdomming is kennelijk geen plek meer voor ideologische verhalen. Burgers baseren hun stemkeuze vooral op basis van de vraag ‘What’s in it for me?’. Daarin wint de roep om het openen van de terrassen het van het lange termijnvraagstuk van het klimaat.
Maar moeten we het de kiezer kwalijk nemen? Welke politiek leider maakt zich sterk voor een ideologische keuze? Misschien komen de rechts-populisten daar nog wel het dichtstbij. Wat je er ook van vindt, zij kiezen voor een ander Nederland, dat van vroeger.
We hebben het neoliberalisme ten grave gedragen, zelfs de VVD doet daaraan mee en schuift met gemak op naar links, zonder dat politieke opponenten dat raar vinden of dit ten principale ter discussie stellen.
Kennelijk is niemand in staat om het ideologische gat dat daarmee is ontstaan te vullen. Waar blijft links met een antwoord? Het ontbreekt partijen als de SP, GroenLinks en de PvdA aan leiders met een aansprekende visie op de toekomst van Nederland en Europa. Jesse Klaver viel door de mand door Sigrid Kaag in een een-op-een debat te vragen naar haar standpunt over de met kap bedreigde bomen in Amelisweerd. Gelukkig liet Kaag zich niet naar beneden halen.
Misschien was dat wel een kantelpunt in Kaags campagne. Ik zie in haar wel een politiek leider met een heldere missie. Ik hoef alleen maar te verwijzen naar haar prachtige Abel Herzberglezing uit 2018, waarin ze vertelt waarom ze de politiek in is gegaan.
De dramatische nederlaag van de politieke partijen aan de linkerzijde van het spectrum gaat gepaard met de roep om fusie. Een stevige progressieve partij lijkt me wel wenselijk. De SP is niet progressief en valt af. D66 zal met de verkiezingsoverwinning op zak ook niet meedoen.
Dan blijven de PvdA en GroenLinks over. Zij zullen de vraag moeten beantwoorden: ‘Wat bindt ons?’ Lijkt me een mooie opstap naar het formuleren van een ideologische visie. Dan hoeven ze ‘alleen nog maar’ te zoeken naar een leider die deze visie met passie weet uit te dragen.
Peter Hovens
Coöperatie SamenWereld