Het demissionaire kabinet wordt geteisterd door een ware leegloop van bewindslieden die kiezen voor een loopbaan buiten de politiek. Eerst staatssecretaris Gunay Uslu die bestuursvoorzitter is geworden van Corendon, daarna minister Sigrid Kaag, die speciaal humanitair en wederopbouw coördinator wordt voor de Verenigde Naties in Gaza. Ten slotte Ernst Kuipers die een of andere functie in het buitenland gaat bekleden.
Ik vind het een triest verschijnsel of beter gezegd ongehoord. Wanneer je kiest voor een functie in de politiek dan moeten burgers erop kunnen rekenen dat je die vol overgave en onvoorwaardelijk invult. Kamerleden blijven aan tot aan de volgende verkiezingen. Bewindslieden tot aan het aantreden van een nieuwe regeringsploeg. Je hebt in de politiek geen baan, maar je bekleedt een ambt.
Het woord ‘minister’ is letterlijk overgenomen uit het Latijn en betekent ‘dienaar’. Een dienaar in de politiek is dienstig aan de samenleving. Daar past het terugtreden op eigen verzoek om elders een baan te zoeken niet bij. Kennelijk begrijpen de hierboven genoemde personen dit niet. Wellicht ligt de oorzaak daarvan dat zij niet in de politiek groot zijn geworden.
Tegenwoordig worden bewindslieden overal vandaan geplukt en worden dan snel even lid van een politieke partij, zoals Kuipers en Uslu in januari 2022 bij de start van kabinet Rutte IV. Ze hebben hun sporen elders verdiend en menen dan om hun kunsten ook in de politiek te kunnen uitventen. In de praktijk valt dat enorm tegen, want in de politiek gelden andere wetten. Dat leidt alleen maar tot teleurstellingen; ook voor de betreffende bewindspersonen, die zich – vermoed ik – ongelukkig voelen. Gunay Uslu liet zich in een debat vorig jaar maart al ontvallen na deze kabinetsperiode niet meer terug te keren en weer graag ondernemer te willen zijn. Hoe schadelijk is dit niet voor het aanzien van de politiek?
Kennelijk zijn politieke partijen niet meer in staat om jonge mensen aan zich te binden en klaar te stomen voor het vak. Ja, het uitoefenen van een politiek ambt is een vak. Dat houdt in dat de betreffende personen bekwaam en geschikt moeten zijn. Zonder ‘politieke opvoeding’ gaat dat niet lukken. Een interessante publicatie in dit verband is het boek van Leo Klinkers, getiteld Over bekwaamheid en geschiktheid van politieke ambtsdragers.
Wanneer de politieke partijen die nu aan het formeren zijn tot een akkoord weten te komen, dan moeten we ons niet verbazen dat er een zakenkabinet uit de hoge hoed wordt getoverd. Een kabinet dat bestaat uit bewindspersonen die minder politiek zijn, maar vooral expert.
Ik vrees dat we dan helemaal afglijden.
Volgende week ga ik hier verder op in in het kader van het operationaliseren van de 31 voorstellen uit mijn boek SamenWereld, Hoe het geloof in de politiek en het vertrouwen in de overheid terugkeren.
Peter Hovens
peter@samenwereld.nl
Coöperatie SamenWereld