Ik sloeg zaterdagochtend de krant open met de kop ‘Hoe minister Plasterk veranderde in miljonair Plasterk’. Het artikel vermeldt verder ‘Columnist, hoogleraar en net afgezwaaid informateur Ronald Plasterk begon vijf jaar geleden een biotech-start-up die hij voor 32 miljoen euro verkocht. Dankzij een wetenschapper die het patent mede mogelijk maakte en het Amsterdams UMC. Maar de winst ging geheel naar Plasterk en zijn zakenpartners.’
Dan gaan mijn haren overeind en dan denk ik: ‘Daar gaan we weer’.
Wanneer het houdt het een keer op dat (ex-)politici in het verdachtenbankje terechtkomen vanwege hun handelen dat riekt naar zelfverrijking of zelfbevoordeling?
Vrijwel dagelijks lees ik in een (regionale) krant een artikel waarbij de integriteit van een politiek of bestuurlijk ambtsdrager in twijfel wordt getrokken.
Als het gaat om het vraagstuk van de integriteit denk ik weer terug aan de woorden van minister van Binnenlandse Zaken Ien Dales tijdens het VNG-congres in 1992:
‘Nederland is een democratische rechtsstaat. Dat begrip draagt uitdrukkelijk het element van integriteitin zich. Een overheid kan niet én rechtsstaat zijn én niet integer. Een niet-integere overheid kan de rechtsorde niet handhaven.
De overheid is óf wel óf niet integer. Een beetje integer kan niet. En met de integriteit van de overheid valt of staat het bestuur; aantasting van de integriteit van de overheid betekent niet minder dan dat de overheid het vertrouwen van de burgers verliest. Een zónder dat vertrouwen van de burger kan de democratie niet. Dan is er geen vertrouwen meer. Dat is een beklemmend beeld.’
Er is nadien discussie geweest over de betekenis van deze woorden. Dales had het over de overheid, het instituut, en niet over personen. Mogen mensen van vlees en bloed dan wel een beetje integer zijn?
22 jaar naar haar woorden zei de minister van Binnenlandse Zaken: ‘Een beetje integer kan best’. En wie was deze minister? Inderdaad, Ronald Plasterk.
Natuurlijk, mensen zijn niet onfeilbaar en in die onfeilbaarheid zou best een beetje gebrek aan integriteit kunnen schuilen, maar dat neemt niet weg dat we de lat voor politieke en bestuurlijke ambtsdragers op het allerhoogste niveau moet leggen: geen enkele concessie doen aan de eis om integer te zijn en te handelen.
De schade die toegebracht wordt aan de politiek is ontoelaatbaar. Naast het dalend vertrouwen van kiezers, zullen steeds minder mensen beschikbaar zijn voor politieke en bestuurlijke functies. En zij die wel op een integere manier een functie bekleden voelen de pijn elke keer opnieuw wanneer zich weer een incident voordoet, want burgers gaan langzaam geloven dat niemand in de politiek nog deugt.
Het moet stoppen, maar hoe?
Peter Hovens
peter@samenwereld.nl
Coöperatie SamenWereld