De bekende NRC-journalist Tom-Jan Meeus is gestart met een wekelijkse nieuwsbrief over de actualiteit in politiek Den Haag.
Het stelt in de eerste versie het volgende:
Nederland staat op het punt zijn politieke landschap grondig te verbouwen, en daar heeft de kiezer vast goede gronden voor. Maar de consequenties van de verbouwing voor de bestuurbaarheid van het land zijn voorlopig buitengewoon vaag. Dus het zou wel goed zijn als een medium specifiek hierover een debat zou beleggen.
Anders gaat het land straks stemmen zonder dat het weet waaraan het na 22 november begint.
Hij zegt met andere woorden het volgende: elke kiezer moet voor 22 november weten wat de consequenties zijn van zijn stem voor de bestuurbaarheid van het land.
Zelfs deze gerenommeerde journalist begrijpt niet dat het uitbrengen van een stem tijdens de verkiezingen een uiting is van een kiezer van zijn voorkeur voor een bepaalde kandidaat, waarvan de betreffende kiezer vindt dat deze hem als beste zal vertegenwoordigen. Op collectief niveau kun je zeggen dat de burgers die hun stem uitbrengen gezamenlijk de samenstelling van de volksvertegenwoordiging bepalen.
Dit betekent dat de kiezer zich niet druk moeten maken over de bestuurbaarheid van het land, althans niet in het stemhokje. Moet een kiezer die het inhoudelijk eens is met de BBB en twijfels heeft over het aantal bekwame kandidaten van die partij voor een ministerspost dan maar op het CDA stemmen? Is dat wat Meeus bedoelt?
Meeus hekelt zowel BBB als NSC (Omtzigt) vanwege hun weigering om hun verkiezingsprogramma’s door het CPB te laten doorrekenen. Hij vindt dat je zonder zo’n doorrekening niet ‘regierungsfähig’ bent. Een gedurfde stelling.
Ik presenteer in mijn boek SamenWereld, Hoe het geloof in de politiek en het vertrouwen in de overheid terugkeren de volgende aanbeveling:
Politieke partijen beperken zich in hun verkiezingsprogramma’s tot het benoemen van de ideologische grondslag van de partij, de prioritair aan te pakken maatschappelijke vraagstukken en oplossingsrichtingen op hoofdlijnen.
Aan dergelijke programma’s valt niets door te rekenen en dat is ook nergens voor nodig. Ze dienen in de eerste plaats als document voor kiezers om op een betrekkelijk eenvoudige manier hun keuze te maken, waardoor ze geen stemwijzer hoeven te raadplegen, en in de tweede plaats om na de verkiezingen tot een Tweede Kamerbrede formulering van de Samenlevingsagenda te komen.
Ook die agenda kun je niet doorrekenen. Het is een belofte aan burgers om werk te maken van het aanpakken van maatschappelijke problemen. De vraag hoe dat moet en wat dat voor de begroting betekent is pas in een latere fase aan de orde.
In mijn nieuwste video op mijn YouTube-kanaal leg ik uit dat een manier om beleid te maken wat anders is dan een methode toepassen om beleid te maken. Wellicht zie ik het verkeerd en daarom plaats ik de oproep om kritisch te reflecteren op de video’s die nog gaan komen.
Peter Hovens
peter@samenwereld.nl
Coöperatie SamenWereld