Ik vraag me regelmatig af of in politiek Den Haag nog mensen rondlopen die verstand hebben van staats- en bestuursrecht; die weten hoe democratie behoort te werken, die begrijpen hoe de rechtsstaat behoort te functioneren en die weten wat de trias politica inhoudt met zijn checks and balances.
Afgelopen week was wat dat betreft weer een hoogtepunt. Baudet had het over een ‘sluipende overname van de rechterlijke macht over de democratie’. Het is nota bene de Vice-President van de Raad van State – Thom de Graaf – die hem publiekelijk van repliek moet dienen. Waarom corrigeert de Tweede Kamer de FvD-voorman niet?
Het volgende staaltje werd geleverd door de meerderheid van de Tweede Kamer, die niet snapt wat ‘ministeriële verantwoordelijkheid’ inhoudt.
Ik heb het natuurlijk over staatssecretaris Snel van Financiën en de toeslagenaffaire. Politieke verantwoordelijkheid ziet niet alleen op het handelen van een bewindspersoon zelf, maar ook op het handelen en nalaten van ambtenaren die werkzaam zijn op het betreffende ministerie.
Er zijn honderden, misschien wel duizenden ouders ten onrechte aangemerkt als fraudeur, zonder onderzoek en met omgekeerde bewijslast. Mensen die onmiddellijk geld moesten terugbetalen aan de belastingdienst. Dat vaak niet konden en te maken kregen met loonbeslag. Vervolgens in de schulden terechtkwamen en zelfs dakloos raakten.
Het citaat ‘Mijn leven is naar de klote’ was overal in het nieuws.
Ik weet niet wat jij hiervan vindt, maar de overheid slaat hier wel heel erg de plank mis met zeer pijnlijke gevolgen.
Uitspraken van de Raad van State, kritische rapporten van de Nationale Ombudsman en van de Commissie Donner, journalistiek onderzoek van Trouw en RTL Nieuws hebben het ellendige functioneren van de Afdeling Toeslagen van de Belastingdienst blootgelegd. Er is zelfs sprake van onrechtmatig handelen.
Dat kan alleen maar betekenen dat de staatssecretaris zijn verantwoordelijkheid moet nemen en moet opstappen. Dat doet hij niet. In de Tweede Kamer is geen meerderheid te vinden voor een motie van wantrouwen. Jammer dat de zeer kritische parlementariër Pieter Omtzigt als lid van coalitiepartij CDA hier niet in mee kon gaan.
De reden waarom de bewindspersoon nog politieke steun krijgt is dat men hem in staat acht om de problemen op te lossen.
MAAR DAAR GAAT HET NIET OM.
Het gaat om het nemen van politieke verantwoordelijkheid voor dit dossier, de aangerichte ellende. Laat de bevolking zien dat het menens is, dat een mea culpa niet volstaat.
En dan vertel ik je nog wat nieuws. Mijn collega Leo Klinkers heeft in 2006 in opdracht van de belastingdienst onderzoek gedaan naar het functioneren van het zorg- en huurtoeslagsysteem. Zijn conclusie was:
- De politiek heeft in het Hoofdlijnenakkoord in 2003 – zonder haalbaarheidsanalyse – besloten dat in het kader van het nieuwe zorgstelsel een zorgtoeslag werd ingevoerd. En ik citeer: ‘Een aan de belastingdienst gelieerde uitvoeringsorganisatie zal deze en andere inkomensafhankelijke regelingen gaan uitvoeren.’
- De ambtenaren van de belastingdienst riepen in koor: ‘Doe dat alstublieft niet, wij kunnen dit niet, het gaat geheid mis’;
- De belastingdienst is niet ingericht op het uitvoeren van toeslagenbeleid. Dat past niet binnen de bestaande systemen, de cultuur, de organisatie en de ambtenaren. Het geheel is gericht op inning van gelden en niet op het uitkeren daarvan.
Als men zijn advies ter harte had genomen, hadden ze het toeslagensysteem weggehaald bij de belasting en overgeheveld naar een andere dienst. Dan had Frans Weekers destijds ook niet als staatssecretaris hoeven af te treden.
Ik ben benieuwd of deze staatssecretaris dat advies nog een keer onder ogen krijgt. Dat zal wel niet, want deze bewindspersoon en zijn voorgangers wordt stelselmatig informatie onthouden.
Sorry, ik moest dit even kwijt.
Peter Hovens
Coöperatie SamenWereld