Ik heb afgelopen week gewerkt aan een van de laatste modules van de Basiscursus Samenlevingsbeleid. Ik leg uit wat ‘positieve feedback’ betekent. Dat zit zo. Wanneer je ziet dat je met de uitvoering van je beleid afwijkt van de koers waarop je gepland had te zitten, ga je bijsturen. Doe je dat zonder degelijke analyse, dan is de kans groot dat de bijsturing de afwijking van de koers versterkt. Dus in plaats van het oplossen van een probleem, ga je de boel verergeren.
Vorige week hadden we een mooi voorbeeld daarvan. Het betrof de reactie van het kabinet op de voorstellen van de Staatscommissie parlementair stelsel, de commissie Remkes.
- Wat is de koersafwijking? De toenemende afstand van de burgers tot de politiek.
- Welke oplossingen worden door de commissie en het kabinet bedacht? Een aanpassing van het kiesstelsel, in die zin dat je óf op een partij óf op een persoon kunt stemmen. De achterliggende bedoeling is dat het gewicht van de stem op een persoon aan gewicht toeneemt. Bovendien verwacht men meer regionale spreiding (meer provincie, minder Randstad).
- Beoogd resultaat? De afstand tussen burgers en politiek neemt af.
Maar er zijn bijkomende effecten.
- De invloed van politieke partijen op de samenstelling en kwaliteit van de fracties neemt af.
- Kandidaat-volksvertegenwoordigers gaan in heviger mate op jacht naar de stem van de kiezer. De kiezer is dan niet meer dan een object.
- Werkelijk resultaat? Minder luistervermogen, meer debat, meer verdeeldheid in het parlement. De afstand tussen burgers en politiek neemt verder toe.
Ik benader het vraagstuk anders.
- Wat is de koersafwijking? De toenemende afstand van de burgers tot de politiek.
- Oorzaak? Volksvertegenwoordigers luisteren niet naar burgers.
- Oplossing? Politieke partijen selecteren kandidaten die kunnen luisteren en leiden hen op om hun vak beter uit te oefenen.
- Effect? Burgers worden gezien als subject.
- Resultaat? Meer luistervermogen, meer dialoog, meer verbinding in het parlement. De afstand tussen burgers en politiek neemt af.
Heb ik gelijk? Wellicht.
Wat ik in ieder geval zeker weet is het volgende.
De staatscommissie stelt vast dat sommige groepen uit de samenleving zich niet altijd goed vertegenwoordigd weten. Dan verwacht ik dat men deze groepen gaat bevragen waarom dat zo is. Maar nee, de commissie heeft al haar voorstellen voorgelegd aan hoogleraren uit de verschillende disciplines en aan acht gemêleerd samengestelde focusgroepen elk bestaande uit acht personen. That’s it. Er wordt dus niet geluisterd.
Dan weet ik genoeg.
Peter Hovens
Coöperatie SamenWereld