We maakten de afgelopen week een ware exodus van politieke hoofdrolspelers mee: Mark Rutte, Sigrid Kaag, Carola Schouten, Wopke Hoekstra. Bezweken onder politieke en/of mentale druk. Het is ongekend en weer een duidelijk signaal dat we in een periode leven waarin niets meer normaal is.
Om een land goed te kunnen besturen is wel een zekere mate van rust en overzichtelijkheid nodig en daarnaast saaie voorspelbaarheid. De huidige situatie is dat allesbehalve. De vraag is of een nieuwe lichting politici rust in de tent gaat brengen of dat het allemaal nog erger wordt? Hebben we het dieptepunt in onze democratie nog niet bereikt?
Ik vrees dat de nieuwkomers niet voor rust gaan zorgen. Zij zullen wellicht een ander bestuursstijl etaleren, maar het systeem waarin dat gebeurt blijft hetzelfde. Laat dat nu net het probleem zijn. In mijn boek SamenWereld, Hoe het geloof in de politiek en het vertrouwen in de overheid terugkeren maak ik nogal wat haperingen in het systeem zichtbaar.
Ik stel vast dat een betere toekomst alleen haalbaar is wanneer het systeem van de grond af aan opnieuw wordt gebouwd. Vorige week vertelde ik al over het probleem dat het bestuur (regering) dominant is ten opzichte van de volksvertegenwoordiging (Tweede Kamer). Een probaat middel om dat aan te pakken is het niet langer opdelen van de Kamer in een coalitie en een oppositie. Daarmee behoort een tweedeling tot het verleden, die de volksvertegenwoordiging zwak en het bestuur sterk maakt. Dat bestuur kan in het huidige systeem immers (zo goed als) altijd rekenen op een meerderheid, die wordt gevormd door de coalitie.
We kunnen voorkomen dat er twee soorten Kamerleden zijn: die van de coalitie (met meer macht) en die van de oppositie (met minder macht). Je zult maar op een kandidaat gestemd hebben die in de oppositiebankjes belandt. Dan blijkt jouw stem achteraf minder waard, dan die van je buurman die zijn voorkeurskandidaat terugvindt bij de coalitie.
Verder krijgt het fenomeen ‘regeerakkoord’, dat nu fungeert als een dictaat richting parlement, een plekje in het Historisch Politiek Museum. Daarvoor in de plaats krijgen we een (zo) breed mogelijk gedragen Samenlevingsakkoord, dat een belofte is van de Tweede Kamer aan de samenleving om in vier jaar tijd substantiële stappen vooruit te zetten om prioritaire maatschappelijke problemen aan te pakken.
We creëren al met al een situatie waarin inhoud belangrijker gaat worden dan macht. Zou dat niet mooi zijn?
Ik reken er niet op dat nieuwe leiders, die nu opstaan en op dit moment al deel uitmaken van de gevestigde orde, het systeem gaan omgooien, want zij zijn erin opgegroeid. Het is aan de politieke partijen om zich los te maken uit de systeemwereld en het contact met de leefwereld te herstellen, zodat in de SamenWereld de toekomstige politiek leiders kunnen worden gevormd.
Ik ben benieuwd hoe jij ertegen aankijkt. Zie je het ook zo of misschien anders?
PS
Op 25 augustus vindt de officiële boekpresentatie plaats in Middelburg. Ik zal dan symbolisch het eerste exemplaar overhandigen aan de voorzitter van de Raad voor het Openbaar Bestuur (onafhankelijk adviesorgaan van de regering en het parlement), de heer Han Polman.
Peter Hovens
peter@samenwereld.nl
Coöperatie SamenWereld