In dit drieluik bespreek ik drie mythes. De eerste tweede luidden ‘ambtenaren zijn lui’, respectievelijk ‘politici zijn zakkenvullers’, de laatste gaat over ‘burgers zijn achterlijk’.
Als ik het heb over ‘burgers’, dan bedoel ik dat heel breed. Dan heb ik het niet alleen over inwoners, maar ook over bedrijven en maatschappelijke instellingen.
Je hebt drie vormen van sturing om veranderingen tot stand te brengen. Dat zijn structuursturing, kennissturing en processturing.
Bij structuursturing denkt men oplossingen te creëren door de organisatie op de kop te zetten en van een nieuwe structuur te voorzien. Ik heb er nogal wat voorbij zien komen. De ellende van dergelijke ombouwoperaties is vaak niet te overzien. Er wordt veel schade aangericht, mensen met een dijk aan kennis en ervaring mogen er met een mooie handdruk uit; een braindrain is het gevolg.
Is een reorganisatie dan altijd verkeerd? Nee hoor, een reorganisatie kan zelfs erg goed zijn. Maar dan zal eerst uit een analyse van de problematiek duidelijk moeten zijn gebleken dat de staande organisatiestructuur de oorzaak is van de ellende. Helaas, is vaak een bezuinigingsoperatie de trigger of er moeten bepaalde poppetjes sneuvelen. Dan gaat het mes in de organisatie.
Nieuw beleid om veranderingen tot stand te brengen wordt in de meeste gevallen ontwikkeld op basis van kennis. In eigen huis aanwezige kennis, wel te verstaan. De kennis die buiten de eigen organisatie beschikbaar is, wordt nauwelijks benut. Dat komt, omdat men denkt dat er buitenshuis geen of weinig kennis voorhanden is. Gechargeerd gezegd: ‘burgers zijn achterlijk’.
Hooguit wordt belanghebbenden om hun mening gevraagd, nadat de overheid al een ei heeft gelegd. We kennen allemaal de inspraakprocedures die wel veel gedoe opleveren, maar weinig tot geen wijzigingen van voorgenomen beleid tot gevolg hebben. Dit is werken van binnen naar buiten.
Bij processturing ligt dat anders. Dan gaan we uit van de gedachte dat waarheid-en-wijsheid in de samenleving aanwezig is en dat je die gaat ophalen. Dan werk je van buiten naar binnen. Dan geef je de samenleving het eerste woord.
Je brengt zowel de usual als de unusual suspects in beeld. Vervolgens ga je deze raadplegen. Op die manier verzamel je een ongelooflijke schat aan informatie, meningen, gedachten en creativiteit. Dit krijg je zelf nooit bij elkaar bedacht als je binnen vier muren blijft zitten.
Als je dat uiteenlopende gedachtengoed op systematische wijze ordent, ontstaat een prachtige bloemlezing. Dat document vormt de basis voor de rest van je beleidsproces, met aan het eind werkbare oplossingen voorzien van draagvlak uit de samenleving.
Ik zal in mijn boek een aantal mooie voorbeelden laten zien. Ook zal ik uitleggen waarom koudwatervrees om de samenleving als eerste het woord te geven ongegrond is.
Peter Hovens
Coöperatie SamenWereld
Wil je elke week een seintje ontvangen als ik een nieuw blog heb gepubliceerd? Schrijf je dan in.