In een drieluik zal ik drie mythes bespreken: ‘politici zijn zakkenvullers’, ‘burgers zijn achterlijk’ en nu de eerste, die luidt ‘ambtenaren zijn lui’.
Dit is toch wel een hardnekkig beeld dat vaak wordt opgeroepen. Meestal met een kwinkslag, maar ook wel met een serieuze ondertoon. We kennen allemaal de ambtenarenmoppen zoals ‘Hoe knipoogt een ambtenaar? Hij doet één oog open.’
Mijn ervaring is dat de meeste ambtenaren hun werk naar behoren doen. Ze doen hun best en je kunt als bestuurder op ze rekenen. Als het nodig is schakelen ze een tandje bij, ze draven op in de avonduren en zo nodig verzetten ze ook nog werk in het weekend.
Ambtenaren zijn over het algemeen goed opgeleid en hebben vakkennis. Ze zijn op de hoogte van de relevante wet- en regelgeving. Maar eigenlijk alleen voor wat betreft hun eigen domein. Vroeger werd een ambtenaar stevig en breed geschoold via de Bestuursacademie, nu niet meer. Een verarming, als je het mij vraagt. Jammer.
Wat ook jammer is, dat is dat beleidsmedewerkers het vak ‘beleid maken’ niet leren en dat ze beleidsvraagstukken altijd vanuit de inhoud en de eigen kennis aanvliegen. Het ambachtelijke vak van beleid maken betekent in de kern het sturen op een beleidsproces van buiten naar binnen en van onderop.
Verder vind ik dat de empathie naar burgers wel wat beter mag. Zo vroeg ik – als wethouder – aan een ambtenaar of hij de indiener van een boze mail al had benaderd. Hij antwoordde: ‘Nee nog niet, de mail is pas van vorige week en volgens het protocol heb ik zes weken de tijd.’ Toen ben ik lichtelijk ontploft. Deze ambtenaar zat helemaal in de systeemwereld en had geen flauw benul van de leefwereld.
Een ander voorbeeld. Ik vroeg aan een van mijn gesprekspartners voor mijn boek of hij het met me eens was dat je van ambtenaren mag verwachten dat zij – als burger in hun vrije tijd – vrijwilligerswerk doen. Dat zou de relatie ambtenaar-burger ten goede komen.
‘Nee’, luidde zijn antwoord, ‘dat helpt niet. Ik ken namelijk een ambtenaar die tot over zijn oren in het vrijwilligerswerk zit. Zodra hij het gemeentehuis binnenloopt gaat er een knop om en dan is hij ambtenaar’. Merkwaardig, niet? Een simpele stap van de leefwereld naar de systeemwereld.
Ik zal in mijn boek nog meer vertellen over mijn ervaringen met ambtenaren. Ervaringen die ik heb opgedaan als politicus, als bestuurder, als griffier, als collega-ambtenaar en vooral als maatschappelijk betrokken burger/vrijwilliger.
Die ervaringen vormen mede de basis voor een uiteenzetting in mijn boek over hoe we de systeemwereld (van de overheid) en de leefwereld (van de mensen) bij elkaar kunnen brengen in wat ik noem ‘SamenWereld’.
Tot slot. Laten we niet vergeten dat ambtenaren altijd de boel overeind houden op het moment dat politici er een potje van maken. Kortom, ambtenaren lui? Nee, daar ben ik het absoluut niet mee eens.
Wil je elke week een seintje ontvangen als ik een nieuw blog heb gepubliceerd? Schrijf je dan in.