Vorige week heb ik de vraag gesteld of hét algemeen belang bestaat en wat dat dan is.
Ik heb daarover zeer interessante reacties ontvangen.
Hét algemeen belang bestaat niet als onwrikbaar gegeven. Algemeen belang moet afhankelijk van de situatie worden geoperationaliseerd en krijgt inhoudelijk telkens een andere betekenis.
Algemeen belang is niet zomaar een optelsom van deelbelangen. Er moet ruimte blijven voor individuele afwijkende opvattingen. Het gevoel dat daar rekening mee wordt gehouden helpt om andersluidende meningen aan te nemen.
Ik heb een paar mooie voorbeelden van Peter gekregen, waarbij er aanvankelijk tegenstrijdige opvattingen in de samenleving leefden. Door het organiseren van de dialoog kom je gezamenlijk tot een verheldering en ontstaat er wederzijds begrip en toenadering tot elkaar. Uiteindelijk komt er een oplossing waar burgers zich in kunnen vinden dan wel deze kunnen accepteren.
Aan de andere kant kun je niet eindeloos door delibereren, want, zo liet Pierre me weten, uiteindelijk moet er wel knopen worden doorgehakt en zit een deel van de verwerkelijking in ‘Legitimation durch Verfahren’.
Ik kreeg ook zorgelijke reacties, in die zin dat het tegenwoordig niet gemakkelijk is om algemeen belang te definiëren vanwege de toename van de individualisering en het benadrukken van verschillen in plaats van kijken naar de overeenkomsten.
Een ander punt van zorg betreft het verschijnsel dat politici een beroep doen op het algemeen belang om hun eigen zin door te drijven. We hebben dat weer mogen aanschouwen in het Verenigd Koninkrijk waarbij de een roept dat het in het belang van alle Britten is om de EU te verlaten, terwijl een minuut later de volgende politicus roept dat het gehele Britse volk gediend is met lidmaatschap van de EU.
Ik heb vroeger tijdens de geschiedenisles geleerd dat Jean Jacques Rousseau heeft het concept bedacht van het Contrat Social, het maatschappelijk verdrag, dat de Algemene Wil verwoordt. Weer zo’n abstract begrip.
Is Algemene Wil hetzelfde als Algemeen Belang? Of is de eerste term iets van het volk en de tweede van de politiek? En zo ja, bestaat er dan een verband tussen de twee begrippen? En wat is dat verband dan?
Sorry, ik weet het. Dit zijn ingewikkelde vragen. Maar na de antwoorden van vorige week, reken ik ook nu weer op de nodige respons, waarvoor op voorhand veel dank.
Peter Hovens
Coöperatie SamenWereld.